تا چند هفته دیگر قرار است بیش از 40 هزار نیروی امریکایی پس از 9 سال جنگ و نزدیک به پنج هزار کشته و 33 هزار تن زخمي و حدود يك تريليون دلار هزینه و همچنین بی خانمان کردن بیش از چهار میلیون عراقی، مهاجرت اجباری دو میلیون عراقی به دیگر کشورها و کشته شدن یکصد هزار نفر بی گناه از عراق خارج شوند.

خروج از عراق در حالی است که دولت اوباما برای جبران این شکست بزرگ تلاش می کند استراتژ های جدید را در منطقه اتخاذ کند. قبل از پاسخ به این سوال که استراتژی های جدید آمریکا در منطقه چیست و چه اهدافی را دنبال می کند، باید دید ابعاد شکست آمریکا چگونه است. پس از فهم دقیق ابعاد این شکست، می توان بر اساس آن، برنامه جدید امریکایی‎ها را تحلیل و از کدهای آن رمز گشایی کرد. در ادامه، به بخشي از ابعاد این شکست اشاره می‎شود.

الف: آمریکایی ها با خروج نظامیان از عراق به شدت به لحاظ نفوذ در عراق دچار مشکل می شوند. تحولات عراق تا حدود فراوانی به صورت مستقیم از مدیرت امریکا خارج می شود و باید آمریکایی‌ها برای حفظ منافع خود تنها به جریانات سیاسی همسو در ساختار نظام سیاسی عراق دلخوش کنند و از این طریق برای تأمین منافع خود اقدام خواهند کرد.

ب: تحلیل‌گران و استراتژیست های امریکایی از همان ساعت اول اعلام رسمي خروج نظامیان امریکایی از عراق در پاسخ به این سوال که چه کسی جایگزین آمریکا در عراق خواهد شد؛ همگي جواب داده اند که با خروج نظامیان امریکا، ایران در عراق پر نفوذتر می شود.

حتی افرادی مانند هیلاری کلینتون و وزیر دفاع امریکا نیز نتوانسته اند این موضوع را پنهان کنند و تنها به این موضوع که به ایران درباره عواقب نفوذش در عراق هشدار بدهند یا تهدید کنند، بسنده کرده اند، آن‌هم در شرایطی که آمریکایی ها در آغاز جنگ با عراق می گفتند با نابود کردن صدام به سراغ ایران خواهند آمد و یا حداقل چندین پایگاه بزرگ نظامی بیخ گوش ایران راه اندازی خواهند کرد. اگر دقیق‌تر بخواهیم بگوییم امریکا قسمت مهمی از خاورمیانه را به ایران واگذار کرده و چند صد کیلومتر از مرزهای غربی ایران عقب نشینی کرده است.

ج: عراق، پس از خروج امریکایی‎ها وارد روند جدیدی برای احیا و بازسازی خود برای رسیدن به یک کشور تاثیرگذار در منطقه خواهد شد. اولین پیامد این موضوع که قابل پیش بینی است، به‌هم خوردن موازنه قدرت در اتحادیه عرب است.

قرار گرفتن عراق در کنار سوریه و حتی در پاره ای از مواقع الجزایر و چه بسا در آینده در صورتی که دولت لیبی مسیر انقلاب را به خوبی طی کند و به این سه کشور بپویندد، موازنه قدرت در اتحادیه عرب که فعلا عربستان مهم‌ترین نقش را در آن دارد، قطعا دچار تغییرات گسترده خواهد شد.

ضمن آنکه عراق می تواند با بازی در فضای خالی که در میان برخی کشورهای عربی می باشد حتی روند تاثیر گذاری در تصمیمات شورای خلیج فارس پیدا کند. در حوزه منطقه ای عراق به ایران نزدیک‎تر خواهد شد و توان تأثیرگذاری منطقه‌اي این دو کشور افزیش چشم‎گیری پبدا خواهد کرد.

د: دولت شیعی عراق با پافشاری خود برای خروج نیروهای امریکایی از این کشور مدل جدیدی یعنی مدل عراق را به‌وجود آورده است. این مدل پیام جدی به ملت های افغانستان، لیبی و حتی کشورهای همچون ژاپن و آلمان مخابره می کند. همچنانکه معاون رئیس جمهور افغانستان در دیدار با نخست وزیر عراق چندی روز قبل خواهان استفاده از تجربیات عراق در زمینه مبارزه با تروریسم و انتقال مسئولیت‌های امنیتی شد.

پیام مهم دیگری که با این اقدام به دولت های غربی صادر خواهد شد، همان است که "جاناتان استیل" طی مقاله ای در گاردین نوشت "جنگ عراق تمام شده و امریکا این نکته را آموخته که فرستادن نظامیان غربی به یک جنگ خارجی آن‌هم در یک سرزمین مسلمان دیوانگی است."

با توجه به این شرایط باید دید تیم سیاسی و امنیتی اوباما در مواجهه با اين شكست بزرگ چه برنامه ای دارد. این موضوع را می توان از مجموع شواهد موجود در درون عراق و فضای منطقه ای مورد تحلیل قرار داد.

برای فهم درست قضیه کافی است که عملکرد جریان‌هاي سیاسی همسو با امریکا را در عراق طی چند روز اخیر مورد بررسی قرار داد و از درون آن، هدف گذاری های دولت آمریکا پس از خروج را در عراق به‌دست آورد.

با مطالعه دو جریان "العراقیه" به ریاست ایاد علاوی بارویکرد سکولار و "العوده" که بازمانده های حزب بعث هستند به عنوان بازوهای اصلی و متحدین امریکا در عراق در روزهای اخیر می توان از طراحی امریکایی ها پس از خروج به خوبی پرده برداری کرد.

ضمن آنکه این دو حزب نزدیکی زیادی به هم دارند و جریان علاوی همواره تلاش کرده است که با سنگ اندازی مانع از جریان بعثی زدایی در عراق شوند و برخی از اعضای اصلی آن از حامیان سرسخت ادامه حضور گروهک منافقین در عراق به شمار می روند.

همچنین اعضای جریان العراقیه مسئولیت های مهمی نیز در نظام عراق دارند و حتی اخیرا برای تصاحب وزارت دفاع عراق با معرفی یکی از گزینه های همسو در حال تلاش هستند.

نگاهی به عملکرد چند روز اخیر فهرست العراقیه نشان می دهد که این جریان غرب‌گرا پس از اعلام رسمی اوباما برای خروج نیروهای آمریکایی از عراق دو تاکتیک را دنبال کرده است. اول اظهار به این نکته که دولت عراق بدون حضور امریکایی‌ها نمی تواند امنیت را در این کشور برقرار کنند.

این موضع گیری به دنبال انتقال این پیام به افکار عمومی عراق است که از این مرحله به بعد، هر نوع ناامنی در عراق منوط به ضعف دولت مالکی و عجله وی برای خروج امریکایی‌ها از عراق هست. استراتژی دومی که جریان العراقیه دنبال می کند، باید در اظهار نظر رسمی برخی از اعضای این فهرست طی چند روز اخیر بررسی کرد.

تلاش برخی از اعضای اصلی فهرست العراقیه برای اعلام هرچه زودتر استقلال برخی استان‌هاي این کشور که نوری المالکی به صراحت اهداف ان را تجزیه طلبی عراق عنوان کرده است، بسیار قابل تأمل است. نکته حائز اهمیت این است که اعضای فهرست العراقیه اصرار به استقلال استان‌هایي همچون استان صلاح الدین دارند که باقیمانده های حزب بعث در آن دارای نفوذ فراوانی هستند.

این شواهد نشان می دهد که العراقیه مأموریت یافته که از ناامنی های احتمالی در عراق زمینه ای برای فشار به دولت مالکی و همچنین تضعیف دولت مرکزی در نقاط مختلف عراق استفاده كند و در عین حال تلاش کند پست های کلیدی بیشتری را در نظام عراق کسب کند تا امریکا دارای ابزاری های تاثیر گذار و استراتژیک در نظام عراق باشد.

جریان همسوي بعدی با امریکا بازمانده های حزب بعث هستند که در غالب حزب العدوه فعالیت سیاسی می کنند. بازمانده های حزب بحث که با حمایت آمریکا عناوین مهمی در سازمان های امنیتی و نظامی عراق کسب کرده اند با استراتژی دو قطبی کردن شیعه و سنی و درگیری های طایفه ای توانسته اند در برخی از استان‌های سنی نشین مانند الانبار، صلاح الدین و موصل دارای نفوذ خوبی شوند.

از چهره های مطرح نزدیک به این جریان "اسامه النجیفی" رئیس پارلمان عراق است و طراحی اصلی بازمانده های بعثی، تجزیه عراق از طریق تشکیل ایالت مستقل سنی در استان های سنی نشین است، اگرچه تحرك جدي و طرح عملياتي مشخصي ندارند.

اما مأموریت ویژه بازمانده های حزب بعث برای بعد از خروج امریکایی ها در عراق خیلی زود برملا شده است. چند روز قبل، منابع امنیتی عراق از دستگیری ۵۰۰ نفر از اعضای یک گروه مسلح وابسته به حزب منحل شده بعث و ادامه پیگرد بعثی هایی خبر داده بودند که با توطئه براندازی دولت منتخب پس از خروج نظامیان آمریکایی مرتبط هستند.

منابع امنیتی هدف اصلی این گروه را براندازی دولت نوری مالکی پس از خروج نیروهای آمریکایی از عراق اعلام کرده اند، به گفته مسئولان امنیتی عراقی برخی کشورها از جمله قطر، امارات و عربستان از این گروه بعثی حمایت می کردند.

در این میان، گروه های سلفی و القاعده که طبق اسناد منتشر شده با بازمانده های حزب بحث رابطه نزدیکی دارند، نقش مکمل را برای حزب العدوه ایفا می کنند. نقش این گروه ها را نمی توان در نحوه‌ي محاسبات آمریکایی ها درباره عراق نایده گرفت، زیرا امریکایی ها این گروه های وهابی را از طریق عربستان سعودی که حمایت مالی و تسلیحاتی آنها را برعهده دارد، مدیریت می کنند.

در آخرین عملیات این گروهای وهابی تروریست، هم‌زمان با طرح مسئله خروج نظامیان امریکایی از عراق چند روز قبل با منفجر کردن دو بمب در شمال شرق پايتخت عراق 32 شهيد و 72 زخمي برجاي گذاشتند.

تداوم ناامنی سبب ایجاد نارضایتی در میان مردم عراق و فشار به دولت مالکی و مشغول شدن دولت در مسائل داخلی خواهد شد. از سوی دیگر، این جریان های تندرو وهابی اخیرا ماموریت یافته اند تا مرجعیت شیعه را نیز مورد هدف قرار بدهند. چندین تررور نماینده های آیت الله سیستانی در هفته های اخیر که نقش پررنگی در برقراری امنیت در عراق را دارد، از اهداف این جریان است.

تأثیرگذاری بر جریان مرجیعیت شیعی و به‌ويژه آیت‌الله سیستانی با هدف ايجاد هزینه برای همکاری نكردن با دولت مالکی است. بالا رفتن معنادار فعالیت گروه های سلفی در طی روزهای اخیر نشان می دهد که این گروه ها با خروج نیروهای امریکایی از عراق بر شدت فعالیت های خود خواهند افزود.

مجموع این جریان‌ها نشان می دهد که آمریکایی ها مهم‌ترین استراتژی خود را تبدیل دولت مالکی به یک دولت ضعیف قرار داده اند که فاقد کارامدی لازم در داخل کشور و عدم بازیگری تاثیر گذار در حوزه منطقه ای باشد.

از سوی دیگر، بر اساس مطالب منتشر شده در رسانه های غربی در حالی که امریکایی ها باید از قسمتی خاورمیانه خارج شوند، به سمت کشورهای حوزه خلیج فارس روی آورده اند. طبق اخبار رسانه های غربی قرار است که تمام چهار هزار نیروی امریکایی مستقر در عراق به کشورهای بحرین، عربستان، عمان، یمن، اردن، امارات و کویت منتقل شوند.

در چرایی این موضوع باید به چند نکته اشاره کرد. قرار است بیشترین نیروی امریکایی در کویت که پایگاه و انبار مهمات‌های پیشرفته دارند، منتقل شوند. این موضع با توجه به همسایگی کویت با عراق بیشتر برای تحت کنترل قرار دادن عراق است.

نکته دیگر اینکه امریکا با پخش نیروهای خود در کشورهای شورای خلیج فارس می خواهد نظم موجود در این چند کشور که از اصلی ترین متحدین منطقه ای آمریکا محسوب می شوند، در مقابل بیداری اسلامی حفظ کند. امریکایی‌ها ظاهرا متوجه شده اند که باید همین چند کشور را برای خود حفظ کنند.

امریکایی‌ها همچنين با تقویت شورای خلیج فارس به رهبری عربستان به دنبال پررنگ کردن این شورا در مقابل محور مقاومت به رهبری ایران هستند.

اگرچه آمریکا این روزها خود را به آب و آتش می زند و به بهانه هایي مانند افزایش نیروهای سفارتش در عراق، توجیه حضور تعدادی از نیروهای نظامی به عنوان مربی نظامی و... درصدد حضور بخشی از نیروهای نظامی خود در عراق است اما می توان گفت پس از فروپاشی دولت های وابسته غربی در تونس، مصر و لیبی این موضوع چهارمین نشانه از فروپاشی امپراطوری امریکا است.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: